Bilim adamları kıyametin kopacağından güvenilir. Sadece olacak olan tüm felaketlerin ne vakit ve nasılolacağından oldukça güvenilir değiller. Bu mevzuda her bilim insanının yapmış olduğu benzer biçimde kuramlar, teoremler, sav ve anti tezler ileri sürüyorlar. Kıyamet teorileri yalnız dünyanın yok olmasına odaklanmıyorlar. Evrenin değişimi ile birlikte yaşanacak olan geniş bir yıkımdan bahsediyorlar. Bunu kelebek tesiri olarak görmek de mümkün.

Geçtiğimiz hafta kıyamet teorileri tekrardan gözden geçirildi. Bu teoriler dünyanın ve evrenin iyi mi yok olacağı hakkında garip sadece bir o denli da ürkütücü neticeleri göz önüne seriyorlar. İnsan ırkının ve malum tüm evrenin yok oluşuna dair teoriler şöyleki sıralanıyorlar.

Büyük Donma

Teorilerden biri şu şekilde; evrenin sonu ile ilgili ilk ipucu termodinamiğe, şu demek oluyor ki ısı devinim bilimine dayanıyor. Sadece dünyanın ısıya dayalı yok oluşundan, ateşte yanıp kavrulmasından, dev patlamalardan bahsedilmiyor. Şu demek oluyor ki bu teoriden Hollywoodvari bir kıyamet  anlaşılmamalı. Tersine ısı farklarının ölümü olarak teorilendirilmiş. Bu kulağa daha azca korkulu gelse de, aslına bakarsak ısı ölümü yanıp kül olmaktan oldukça daha fena. Bundan dolayı dünyadaki her şey ısı farklılığına gereksinim duyuyor. Mesela arabanın emek harcaması için motorun içinin dışından daha sıcak olması gerekiyor. Yediğimiz besinler güneş ile evrenin öteki kısımları arasındaki büyük ısı farkı sebebiyle var olabiliyorlar. Evrende ısı ölümü baş gösterdiğinde her yerde, her şey aynı ısıda olacak. Tüm yıldızlar ölecek, her madde çürüyecek, geriye parçacıklardan ve radyasyondan oluşan seyrek bir çökelti duracak. Hatta bu kalıntılar da evrenin genişlemesi sebebiyle zaman içinde son bulacaklar, her şey neredeyse sıfıra indirgenmiş olacak.

“Büyük Donma” sonunda evren, her yanı soğumuş, ölü ve boş bir hale gelecek. 1800’lerde termodinamik bilimi geliştikten sonrasında, evrenin sadece bu şekilde sona ereceği düşünülüyordu. Fakat 100 yıl ilkin Albert Einstein’in geliştirdiği genel izafiyet teorisi evren için daha fena bir son öngörüyor.

İzafiyet teorisine bakılırsa Büyük Çöküş

Einstein’ın genel izafiyet teorisi, madde ve enerjinin uzayı ve zamanı yamultup çarpıttığını ifade eder. Uzay-süre ve madde-enerji arasındaki bu ilişki tüm evren için geçerlidir. Birbirlerinden zincirleme reaksiyonlarla etkilenirler. Einstein’a gore evrendeki tüm maddeler, evrenin kaderini belirleyecek tek unsur.

Bu teoriye gore evren bir tüm olarak ya genişliyor ya da daralıyor; aynı büyüklükte kalmıyor. 1917’de bu sonuca varan Einstein, kendi teorisine inanmakta aslına bakarsak güçlük çekiyordu. Sadece, 1929’da Amerikan gökbilimci Edwin Hubble, evrenin genişlediğine dair delilleri ortaya koydu. Eğer evren genişliyorsa aslen bir zamanlar daha ufak olmalıydı. Buna dayanarak Büyük Patlamateorisi ortaya çıktı. Bu teoriye nazaran, bir zamanlar inanılmaz ufak olan evren kısa sürede büyümüştü. Büyük Patlamadan geriye kalan parıltıyı bugün bile kozmik mikrodalgalarla arka planda görmek mümkün olabiliyor. Bu aşamada evrenin sonu rahat bir soruya bağlı, “Evren genişlemeye devam ediyor. Peki fakat, bu genişleme ne kadar süratli gerçekleşiyor?” Teorisyenler cevabı şöyleki veriyorlar. Evren ışık ve maddelerle dolu. Bunlara “şey” adı veriliyor. Bunlar yıldızlar, gök taşları, galaksiler ve everni oluşturan her şey olarak açıklanabilir. Bu şeylerin miktarı tehlikeli sonuç eşiği geçmediği sürece evren sonsuza kadar genişlemeye devam edecek ve sonunda ısı ölmesiyle donma noktasına gelip yok olacak.

Fakat evrende bilinenden daha oldukça “şey” var ise, bu genişleme yavaşlayacak ve son bulacak. Sonrasında evren aksi istikamette, giderek küçülmeye başlamış olacak, ısınacak, yoğunlaşacak ve kendi içine çökecek, kısaca Büyük Patlamanın tersine Büyük Çöküş yaşanacak.

Evrende şaşırtıcı değişim

20. yüzyılın büyük bölümünde astrofizikçiler bu senaryoların hangisinin gerçekleşebileceğini bir türlü kestiremiyorlardı. Bunun için uzayda ne kadar şey bulunduğunu tespit etmeye çalıştılar. O eleştiri eşiğe oldukca yakın olduğumuz sonucuna vardılar. Kısaca evrenin sonu belirsizliğini koruyordu.

Sadece, 20. yüzyıl sonunda durum değişti. 1998’de birbiriyle rekabet halinde olan iki ayrı astrofizik ekibi şaşırtıcı bir izahat yaptılar. Onlara nazaran  evrenin genişlemesi hızlanıyordu. Düzgüsel madde ve enerji evrenin bu şekilde davranmasına yol açmamalıydı. Bu durum “karanlık madde” (dark matter) olarak anlatılan yeni bir enerji türünün varlığını bilim kitaplarına soktu.

Karanlık madde, yayılabilen sübjektif bir enerji yoğunluğuydu ve evreni devamlı genişletiyordu. Karanlık maddenin ne olduğu mevzusunda hemen hemen fazla bir şey bilinmiyor, fakat evrendeki şeylerin yüzde 70’inin karanlık madde olduğu ve bu oranın giderek arttığı ölçümlenebiliyor. Bilim adamları karanlık maddenin tüm evreni kapsadığını ve giderek büyüdüğünü keşfettiler. Karanlık maddenin varlığı, evrendeki şeylerin miktarının onun nihai kaderini belirlemeyeceğini gösteriyor. Zira sanılan akine evreni bu karanlık madde ve yaymış olduğu enerji denetim ediyor ve genişlemesini devamlı hızlandırıyor. Bu durum Büyük Çöküş senaristliğini dönem dışı bırakıyor.

Fakat bu kuram hala Büyük Donmanın kaçınılmaz olması anlamına gelmiyor. Başka olasılıklar da mümkün.

Büyük Değişiklik

Evrenin sonu ile ilgili ileri sürülen bir başka kuram ise evrenin değil de atom altı parçacıkların incelenmesiyle ortaya atıldı. Kısaca işin çekirdeğine iniildi ve evren ile empati kurulmaya çalışıldı. Daha oldukça bilim kurgu hikayelerini çağrıştıran bu kuram evrenin sonuna dair en garip öngörülerden biri olarak nitelendiriliyor.

Kuram şu şekilde açıklanabilir; saf suyu tertemiz bir cam bardağa koyup, santrifüj makinasında döndürerek sıfırın altı bir dereceye kadar soğutursanız, su donma noktasının altında bile süper soğuk bir halde sıvı olarak kalmaya devam eder. Suda herhangi bir parçacık olmadığı ve bardakta da pürüz bulunmadığı için buzun oluşması da mümkün olmaz. Fakat bu bardağa bir tane buz kristalibıraktığınızda su hızla donar. Hareketinin manası kalmaz.

Aynı şey uzayda da olabilir. Kuantum fiziğine bakılırsa, tümüyle bolca bir vakumda azca da olsa bir miktar enerji bulunabiliyor. Fakat daha azca enerjisi olan başka bir vakum ile karşılaştığında netice yıkım olabiliyor. Doğrusu evren örnekte anlattığımız bir bardak süper soğuk su benzer biçimde, sadece daha azca enerjili vakum ortaya çıkana kadar varlığını sürdürebiliyor.

Gene kuantum fiziğine bakılırsa, daha düşük enerjili bir vakum evrende var ise, bigün evrende bir yerde ortaya çıkabilir ve aynı su deneyinde olduğu şeklinde organik oluşumu yok edebilir. Bu Büyük Değişimde insanoğlu, gezegenler ve hatta yıldızlar yok olacaklar. Bu değişimin arkasından karanlık enerji de muhtemelen değişik hareket ederek, evrenin genişlemesini hızlandırma yerine evreni kendi içine doğru emerek Büyük Çöküşe yol açacak

Büyük Parçalanma

Dördüncü olasılık ise gene karanlık madde ve enerjiyle ilgili. Bu kuram birazcık olasılık dışı görülse de hemen hemen tümüyle bir karşı sav oluşturulmuş değil.  Büyük Parçalanma teorisine bakılırsa karanlık madde sandığımızdan daha kuvvetli bir enerjiye haiz olabilir ve Büyük Değişiklik, Büyük Donma ya da Büyük Çökme olmadan da kendi başına evrene son verebilir.

Karanlık maddenin garip bir özelliği var. Evren genişledikçe yoğunluğu durağan(durgun) kalıyor. Şu demek oluyor ki hacmi artan evrende aynı yoğunluğu korumak için zaman içinde daha çok karanlık enerji ortaya çıkıyor. Bu durum herhangi bir fizik kuralına aykırı değil.

Peki, evren genişledikçe karanlık enerjinin yoğunluğu da artsa, şu demek oluyor ki karanlık enerjinin artış miktarı evrenin genişlemesinden daha süratli olsa ne olurdu? Bugün karanlık enerjinin yoğunluğu dünyanın yoğunluğundan, hatta dünyadan daha azca yoğun olan Samanyolu galaksisinin yoğunluğundan daha düşük olarak ölçümlenmiş. Fakat zaman içinde artan bu karanlık yoğunluk evreni parçalayabilir. Bu teoriye nazaran yoğunluğu artan karanlık enerji Samanyolu galaksisini parçalayıp içindeki yıldızları savuracak, sonrasında da karanlık enerjinin çekim gücü, güneşin dünya üstündeki çekim gücünden fazla olduğundan güneş sistemini bozacak Bunun kaçınılmaz sonucu olarak da peşinden dünya patlayacak. Bu teoriye de Büyük Parçalanma adı verilmiş.

Son teori

Tüm bu teorilerden yola çıkarak evrenin sonunu muhtemelen bir Büyük Donma, arkasından gelen Büyük Değişiklik ve son noktayı koyacak olan bir Büyük Çöküşe bağlamak mümkün. Şu demek oluyor ki bir kombo kıyamet söz mevzusu olabilir.

Fakat sakin olalım. Bilimsel temellere ve fizik kurallarına dayalı bu teoriler trilyonlarca yıl sonrasında yaşanabilecek türden vakalar. İnsan ırkının endişelenmesi gerekmiyor. Aslına bakarsan o tarih ulaşmadan önce insanoğlunun yaşayacağı genetik değişiklik muhtemelen onu tanınmaz kılacak, ya da tüm bunlar olmadan biz birbirimizi çoktan yok etmiş olacağız.

Fakat özetlemek gerekirse anlıyoruz ki, fizikçiler karanlık enerjinin keşfinden sonrasında evrenin sonu sorusunun cevabına birazcık daha kötümser bakıyor. Evrenin genişlemesi hızlanıyorsa, öteki galaksilerden uzaklaşacağımız ve alabileceğimiz enerji miktarının azalmasıyla bir sona yaklaşıyor olacağımız kati benzer biçimde.