Zeybekler Opereti
1884 yılında Gedikpaşa Tiyatrosunun yıktırılmasından önce oynanan Ahmet Midhat Efendi tarafından yazılan operettir. Dört perdeliktir. Müzikleri Hristo Efendi tarafından yapılmıştır. Rollerin dağılımı sayfa 108.
O mevsimde Gediklipaşa’da oynanan bir diğer eser de Belle Helene operetidir. Fasulyacıyan Efendi tarafından sahneye alındı.
Pembe Kız Opereti
Gedikpaşa Tiyatrosunu dışında bir yerde oynanmıştır. İki türk tarihçi tarafından yazılmış, bir Türk besteci tarafından bestelenmiştir. Mesire-i Efkar isimli bir tiyatroda üç kere temsil edilmiştir.
Temaşa-yı Hüner Kumpanyası
Gedikpaşa Tiyatrosunda Güllü Agop’la geçinemeyerek ayrılan sanatkarlardan bazıları Çuhacıyan tarafından kurulan Opera-yı Osmani Tiyatrosuna geçmişlerdir. Çuhacıyan bir müddet sonra bu işi bırakmaya mecbur olmuştu.
Donizetti
İlk Türk bandası ile beraber batı müziğinin Osmanlı’da yerleşmiş olmasını Giuseppe Donizetti isimli kişiye borçluyuz. O dönemler Hamprsom notası kullanan Osmanlı’ya Donizetti geldiğinde yeni nota sistemi öğretildi. Kısa zaman sonra İkinci Mahmut için ilk türk bandacıları bir marş yazmıştır.
Kadınlar Fanfarı ve Bale Heyeti
Abdülmecit Padişah olduktan sonra, saray eğlenceleri arasına giren bir yenilik de kızlardan fanfar, orkestra ve bale kurdurmasıdır. Sayfa13 mektup.
Sarayda Ciddi Musiki
Abdülmecit döneminde sarayda müzik önem kazanmıştı. Donizetti’nin yetiştirdiği saray orkestrası ilk günlerden itibaren çeşitli sazlar için ayrı ayrı yabancı öğretmenler getirilerek çalıştırılmış, mükemmel hale getirilmişti.
Dünyaca tanınmış büyük sanatçılar İstanbul’a gelip padişah huzurunda konser vermişlerdir.
ABDÜLMECİT VE OPERA
Yabancı temsil heyetleri İstanbul’da Beyoğlu sahnelerinde oyun temsil etmeye başlamışlardır. 1841 yılına Bosko Tiyatrosunda operalar sergilendi. 1846′da yangın nedeniyle temsillere ara verildi. Abdülmecit opera ile ilk kez bu yıllarda ilgilendi.
Saray Operası
Abdülmecit, 1846 yılında Donizetti ile musiki meslesini konuşurken sarayda musikili temsiller yapılması için saray orkestasından seçilecek Türk gençlerinin yetiştirilmesini istedi. Saraya getirilen İtalyan müzisyenler Türk gençlerine dersler vererek çalışmaları başlattılar. Belli başlı operalar da o dönemde oynandı. Belçikalı kemancı 1848 yılında sarayda konser verdi. Sarayda yetiştirilen Türk gençleri Vieuxtemps’ın karşısında da Bellini’nin Somnambul operasından bir perde temsil ettiler.
Donizetti’nin Ölümü
İstanbul sarayında batı müziğinin yerleşip gelişmesi için yıllarca çalışmış olan Giuseppe Donizetti, Dolmabahçe tiyatrosunu ve Türk gençlerinin bu tiyatrodaki çalışmalarını göremedi, Türkiye’ye geldiğinde 40 (ccc) yaşındayı ve 28 yıl hizmet verdi. 1854 yılındsa Tuğgenereal oldu ve 1856 yılında 68 yaşında öldü.
ABDÜLMECİT SARAYINDA MEŞHUR MUSİKİCİLER
Liszt’in İstanbul Konserleri
Franz Liszt 1847′de sultan huzurunda çaldı. Liszt, saray dışında Franchini salonu denen yerde de bir konser vermiştir. Avrupa otelinin içinde olduğu bu salon oyun, yemek, dans yerleri ile meşhur bir yerdi. Toplamda 6 eser çalmıştır sayfa 25.
Liszt’in Türk Marşı
Türkiye’nin yenileşme hamlelerini duyup on sene gelmeyi çok istemesinin ardınan gelip çok beğenmesi ile ardında bir sanat hatırası bırakmak adına bir Türk marşı besteledi.
ABDÜLAZİZ DEVRİ
Abdülmecit saltanatının son yıllarındaki ekonomik kriz Abdülaziz başa geçince de devam etmiş ve saray masrafları kısılmıştır. Abdülaziz başa geçer geçmez kızlar orkestrasını, bale heyetini kaldırmış ve erkekler orkestrasını da ihmal etmiştir. Öte yandan operet ve opera çalışmaları tamamen durmuştur. Batı müziği çalışmalarına yönelik olarak sadece banda devam etmiştir. Bu da onun askeri öneminden dolayıdır. Kendisi sadece batı sanatını durdurmuş buna karşın cüce, cambaz, meddahlar devam etmiştir.
Donizetti öldüğünde saraydaki müzik işlerinin idaresi Callisto Guatelli’ye verilmişti. Naum Tiyatrosu’nda 1848′de opera temsillerinde orkestra şefliği yapmış ve 1857′den sonra müzik çalışmalarında yabancı müzisyenlerin hizmete alınmasında faydalı olmuştur. Abdülaziz 1867′de Avrupa seyahatinden önünce banda gibi orkestraya ad önem vermeye başlamış, Guatelli tekrar iş başına çağırılıp hem orkestra hem bandanın idaresiyle meşgul olmştur.
BEŞİNCİ MURAT DEVRİ
Murat, küçük yaştan beri batı müziği ile büyümüştü. Sayfa85.
İKİNCİ ABDÜLHAMİT DEVRİ
O da kardeşi Murat gibi aynı eğitimi almış ve batı müziği ile büyümüştü. Fakat Murat kadar parlak bir öğrenci değildi. Gençliğinde piyanoya merak sarmıştır. Türk müziğinin yanında alafranga ve opera da sevdiğini belirtmiştir. Gençliğinde sarayda Guatelli’den piyano dersi almıştır.
İkinci Abdülhamit’in kızı Ayşe’nin de söylediğine göre kendisi çocuklarına piyano çaldırır, hatalarını düzeltir ve müzikle meşgul olmalarını isterdi.
Abdülhamit Devrinde Muzika-yı Humayun
Saraydaki bütün müzik çalışmaları, bandanın kuruluşundan beri Muzika-yı Humayın adı altında toplanıyordu. İlk bandayı kuran, İkinci Mahmut ve Abdulmecit devirlerinde büyün musiki çalışmalarını idare eden Donizetti öldükten sonra Guatelli Paşa, Muzika-yı Humayun öğretmeni olarak işleri ele almış ve Abdülaziz ve Beşinci Murat devirleri böyle geçmişti. Kendisi bir nevi genel şefti. Banda ve orkestrayı idare etmek onun göreviydi.
İkinci Abdülhamit geldiğinde Guatelli Paşa yaşlanmıştı. Bandayı Mehmet Ali Bey, orkestayı da D’Arenda Paşa çalıştırıyordu. D’Arenda İspanyoldur. Paris Konservatuvarında yetişmiştir. 1880 yılında İstanbul’a gelerek saray hizmetine katılmıştır. Memleketimizdeki batı musikisine İtalyan uslub ve metodu yerine Fransız tarzını getirmeye çalışmıştır. Nota kitaplarını yeniden düzenlemiş ve zenginleştirmiştir. Yeni partisyonları Paris’ten getirmiş, yeni enstrumanlar aldırmıştır.
Çok Sesli Koro
Abdülmecit döneminde Donizetti tarafından bir koro oluşturulmuştur. Fakat Abdülaziz sonrası bu koro yok olmuştur. İkinci Abdülhamit yıllarında çok sesli koro için bir teşebbüs olmuştur. Bu sanat hamlesi Zati Bey tarafından yapılmıştır. Avusturyadan 200 kişilik bir vokal grup getirilmiş, on opera parçası seçilmiş ve konser verilmiştir. Bu temsil çok olumlu tepkiler almıştır.